Crohn Hastalığı Nedir?

Bugün Crohn Hastalığı hakkında genel bilgileri, araştırmalarım sonucunda uzmanlar tarafından yapılan açıklamalarla birlikte yazmak istedim.

Şimdiye kadar ki yazdığım yazılarda benim Crohn Hastalığım ile ilgili yaşadıklarımı paylaştım.Şimdi sıra işin uzmanlarının konu ile ilgili yazdıklarına geldi.

Önce hep merak ettiğim şey olan Crohn Hastalığının tarihçesine bir bakalım.Bazı bilgileri yabancı kaynaklardan elde ettim.Yazı bittiğinde yardımını aldığım kaynakları tek tek yazacağım.

Tarihçe:

1932'de hastalığı ilk kez meslektaşları Dr. Lean Ginzburg ve Dr. Gordon,Dr. Oppenheimer ile birlikte tanımlayan DR. Burril B. Crohn'dan sonra adı geçen Crohn Hastalığı , inflamatuvar bağırsak hastalıkları olarak bilinen bir grup hastalığa ait.Crohn hastalığı gastrointestinal sistemin kronik inflamatuvar hastalığı.Crohn en sık ince bağırsağın (ileum) sonunu ve kolonun başlangıcını etkiler ancak gastrointestinal sistemin ağızdan anüse kadar herhangi bir bölümünü etkileyebilir. (Benim midede Bulbus denilen kısmında da Crohn vardı)

Buna benzer bir diğer İBH hastalığı olan Ülseratif Kolit ise yalnızca kalın bağırsağı etkiler.

Belirtiler;

Crohn Hastalığı ,gastrointestinal kanalının herhangi bir bölümünü etkileyebilir.Belirtileri hastadan hastaya değişiklik göstermektedir.Başlıca belirtiler şöyledir;

Gastrointestinal yolağının iltihaplanması ile ilgili belirtiler;

• Sürekli ishal
• Rektal kanama
• Acil bağırsak boşaltma istemi
• Karın krampları ve ağrılar
• Eksik tahliye hissi
• Kabızlık (bağırsak tıkanıklığına neden olabilir)

İBH ile ilgili olabilecek diğer belirtiler;

• Ateş
• İştah kaybı
• Kilo kaybı
• Yorgunluk
• Halsizlik
• Gece terlemeleri
• Bulantı-kusma
• Adet düzensizliği

Bu tarz şikayetleriniz olsa bile,yalnızca uzman doktor tarafından yapılacak olan uygun testlerle tanı konulabilir.

Crohn hastaları genellikle iştah kaybeder ve sonuç olarak kilo verebilirler.Düşük enerji ve yorgunluk duygusu da yaygındır.Crohn küçük çocuklarda büyüme geriliğine neden olabilir.Kronik bir hastalıktır.Hastalar atak dönemlerinde şikayetleri artarken uygun tedavi ile uzun süreli remisyon dönemine de girerler.

Daha ağır vakalarda , Crohn ,özellikle bağırsağın hareketleri sırasında ağrıya ve kanamaya neden olabilecek anüs astarında çatlaklar oluşturabilir.İnflamasyon gelişmesi için fistül oluşturabilir.Bir fistül , bağırsağın bir bölümünden diğerine geçebilenya da bağırsak,mesane,genital bölgeye ya da cilde bağlayan bir türdür.Bu aciliyet gerektiren ciddi bir durumdur.

Crohn Hastalığı'ının Nedenleri Nedir?Kimler daha çok etkilenir? 

Erkekler ve kadınlar aynı derecede etkilenebilir.Hastalık herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir.Crohn 15 ila 35 yaş arasında daha yaygındır.Crohn hastalığının nedenleri henüz tam olarak bilinmemektedir.Diyet ve stres hastalığı ağırlaştırabilir ancak tek başına hastalığa neden olmazlar.Son araştırmalar genetik ya da çevresel faktörlerin de etkili olabileceği yönünde Crohn hastalığının gelişimine katkıda bulunduğunu ortaya koyuyor.

Gastrointestinal yolu genelde zararsız bakteriler içerir,bunların çoğu sindirime yardımcıdır.Bağışıklık sistemi genellikle bakteriler,virüsler,mantarlar,ve diğer mikroorganizmalar gibi yabancı istilacıları öldürür.Normal koşullarda bağırsaktaki zararsız bakterielr bu tür saldırıdan korunmaktadır.İBH'li insanlarda bu bakteri istilacılar için yanılıyor ve bağışıklık sistemi bir yanıt alıyor.Hücreler kandan bağırsaklara kadar yol alır ve iltihap üretir(Normalde).Bununla birlikte , iltihabı azaltmaz,kronik iltihaplanma,ülserasyon,bağırsak duvarının kalınlaşması ve sonunda hastanın semptomları olur.

Crohn,gelişmemiş ülkelerden ziyade gelişmiş ülkelere,kırsal alanlarda değil kentsel bölgelerde ve güney iklim bölgelerinden ziyade kuzey ülkelerde daha sık görülmektedir.

Crohn Hastalığının Bağırsak Dışı Tutulumu 

Ekstraintestinal-Sistemik Belirti ve Bulgular

Bağırsaklarda gelişen inflamatuvar olaylar sonucu salgılanan maddeler uzak organları da etkiler. Buna bağlı olarak ateş, kilo kaybı, güçsüzlük ve iştah azalması gibi belirti ve bulgular gelişebilir. Ek olarak düşük oranda da olsa bazı hastalarda eklem, deri, göz ve karaciğer rahatsızlıkları gözlenir

Eklem Bulguları:Sıklıkla distal (uç) eklemlerde inflamasyona (eklem iltihabına) neden olur. Parmaklardaki küçük eklemler, el, ayak, bilek ve dizler en fazla etkilenir. Bazı hastalarda omurganın alt bölümü ve leğen kemiği eklemleri (sakroiliak eklem) etkilenir. Omurgadaki eklem aralıklarını etkileyen ve daha şiddetli seyreden şekline ankilozan spondilit denir. Eklemlerdeki değişiklikler, Romatoid artiritte olduğu gibi çok fazla değildir. Ankilozan spondilit dışındaki eklem bulguları, bağırsaktaki inflamasyon düzelince iyileşirler.

Deri Bulguları:Deri altında şişlikler gelişebilir. Bunlar deride kırmızı renkte ve üzerine basmakla hassas nodüllerdir. Eritema nodosum denilen bu deri bulguları sıklıkla ayak bileklerinde veya diz altında yerleşir.Diğer bir deri bulgusu, piyoderma gangrenosumdur. Derin ülserlerle karakterli, cerahatli deri yaralarıdır. Bu da aynı bölgelerde yerleşir.Üçüncü deri bulgusu, ağızda yerleşen, aftöz stomatit denilen, ağrılı yüzeyel ülserlerdir. Sıklıkla alt dudak ve diş etleri arasında, dilin her iki yanında ve dil kökünde yerleşir.Her üç deri bulgusu, bağırsaktaki hastalık iyileşince düzelir.

Göz Bulguları:Hastaların bir kısmı, gözde görülen ağrılı bir inflamasyon (iltihab) olan üveitten şikayetçidir. Bağırsak bulguları düzelince bu da düzelir.

Karaciğer Bulguları:Karaciğer ve safra yollarına iltihabi değişiklikler (inflamasyon) gelişebilir. Bunlardan karaciğerde gözlenen inflamasyon, bağırsak inflamasyonu ile birlikte düzelirken, safra yollarını etkileyen sklerozan kolanjit düzelmez. Nadiren safra yolları kanseri gelişebilir.

Crohn Hastalığında Tanı Nasıl Konur?

Doktor, klinik bulgu ve belirtileri olan hastaların ayrıntılı hastalık öyküsü ve muayenesi ile birlikte bazı testlerin yapılmasını ister. Bunlar, kan, idrar ve dışkı tahlilleri ve bağırsağın radyolojik ve endoskopik incelemeleridir.Kan örnekleri ile kan kaybı olup olmadığı değerlendirilebileceği gibi akyuvar denilen beyaz kan hücrelerindeki (vücudumuzun savunma hücrelerindeki) artış, iltihabi bir durumu gösterir.Buna ek olarak, kan tetkiki ile hastalığın diğer organlar üzerine olan etkileri de incelenebilir. Dışkı (büyük abdest) tahlili ile kan kaybının yeri, bakteri ve diğer parazitler araştırılır.Hastadaki belirtiler crohn hastalığını düşündürüyorsa kalın bağırsağın içini örten tabakanın (mukoza) incelenmesi gerekir. 

Makattan (anüsten) yerleştirilen özel bir cihaz ile [fleksibıl tüp (kolonoskopi, endoskopik inceleme)] doktor, kalın bağırsağı ve rektumun içini örten tabakayı direkt olarak görebilir ve bu sırada, mikroskop altında incelemek üzere hastalığın olduğu bölgeden örnek alabilir (biyopsi). Bu inceleme ile iltihabi barsak hastalığı ile benzer belirti ve bulguları olan diğer etkenler saptanabilir.

Crohn Hastalığında Tedavi

Hastaların,Crohn hastalığının tam tedavisinin mümkün olmadığını bilmeleri gerekir.Bu nedenle hastalığın şiddetine,belirti ve bulgularına yönelik tedavi planlanır.Hastalığın şiddetlendiği dönemlerde ,steroid tedavisinden yararlanılır.Yan etkileri nedeni ile çok dikkatli kullanılmalıdır.Hastalığın alevlenme dönemlerinde ilaçların dozu arttırılır.Sulfazalin,5-aminosalisilik asit genellikle hafif ya da orta dereceli vakalarda kullanılır.Üçüncü grup ilaç,bağışıklık sistemine (immun)etkili ilaçlardır.İmmunosupresif veya immunmodülatör de denilem Azotiyopirin,6-mercaptopurine,siklosporin ve methotrexate bu grup ilaçlardır.Bağışıklık sistemini kuvvetli baskıladıkları için ciddi yan etkilere neden olabilir.bunlarla tedaviye başlarken dikkatle karar vermek gerekir.Bir diğer ilaç grubu ise biyolojik tedavi edici ilaçlardır.Biyolojik tedaviler vücuttaki iltihabı (inflamasyonu)engelleyen proteinlerdir.Biyolojik tedavbi olarak ANTİ-TNF ilaçlar kullanılmaktadır.İnflamasyon nedeni ile hastalıklı dokulardan salınan tümör nekroz edici faktör (TNF) belirti ve bulguların şiddetlenmesinden sorumludur.Anti-TNF ilaçları bu şiddetlenmeleri ortadan kaldırmaktadır.Bu nedenle son yıllarda anti-TNF ilaçları,bulguları bastırmak için kullanılmaktadır.Şiddetli vakalarda ilaç tedavisine ek olarak bağırsakları istirahate almak gerekir.Bu tip vakalarda tedavi hastanede yatarken planlanmalıdır.Hastalara özel sindirimi kolay diyet (elemental diet)veya damardan serum ile besin maddeleri verilir.Hastalığın seyrini izlemenin yanı sıra ,tedavinin işe yaradığından ve size,yaşam tarzınıza uygun olduğundan emin olmanız için düzenli olarak kontrol randevularınıza gitmeniz gerekecektir.

Kaynak:http://www.crohnscolitisfoundation.org/what-are-crohns-and-colitis/what-is-crohns-disease/
http://www.kolonrektum.com/crohn
Prof.Dr.Ayhan Kuzu